De groenste wijk van Leiden

De werkgroep Groen heeft namens Wijkvereniging Merenwijk een reactie gegeven op de meest recente plannen voor Kagerzoom. Die konden worden bekeken tijdens een drukbezochte inloopavond in Warmond op 6 december.

181206 inloopavond

Onze reactie, zoals verstuurd naar projectleider Bart van Dijk:

Allereerst zijn we blij dat er een impuls wordt gegeven aan de natuur en lokale recreatie in Kagerzoom. Zoals: 

  • nieuwe wandelpaden en laarzenpaden, om wandel- en fietsrecreatie wat meer uit elkaar te trekken en wandelaars meer ruimte te geven voor natuurbeleving
  • extra bankjes en picknickbanken
  • natuurvriendelijke oevers
  • kruidenrijk grasland met mozaiekbeheer
  • plasdraszones
  • blijvend beheer door verschillende dieren (kinderboerderij, Warmerdam, Juffermans).

We hebben daarnaast ook nog een aantal zorgen en aandachtspunten.

1. Voortdurende onduidelijkheid

De precieze invulling van het plan blijft ons onduidelijk. Op de gepresenteerde kaart staan diverse bestaande elementen niet ingetekend, en diverse nieuwe elementen blijken alweer vervallen. Mede door het ontbreken van een begeleidende toelichting is de status van diverse onderdelen van het gepresenteerde plan onduidelijk. Daarmee dreigen er weer tegenstrijdige berichten de wereld in te komen. We kijken uit naar een kaart/rapportage die duidelijk maakt wat nu werkelijk de veranderingen en werkzaamheden worden.

2. Sterke focus op infrastructurele ingrepen

We hebben de indruk dat het overgrote deel van de aandacht en het budget gaat naar aanpassingen in de infrastructuur van het gebied. We missen concrete plannen en voorstellen voor versterken van de begroeiing en biodiversiteit in het gebied. Naar ons idee is daar veel meer winst te behalen als het gaat om versterking van natuur en biodiversiteit, zonder dat daar graafmachines voor nodig zijn. Ook het feit dat rondom het beheer nog niets is ingevuld, blijft voor ons een belangrijk punt van aandacht en zorg. Bloemrijke bermen ontstaan alleen wanneer maaibeheer echt goed geregeld is. Langs het Joppepad, de Groote Sloot, en in het moerasdriehoekje liggen toch nog volop kansen voor versterking van de flora?

3. De Strengen: rietland en begrazing

Hoewel we op zich positief staan tegenover het idee om dieren in te zetten voor begrazing, vragen we ons af hoeveel winst hierdoor nu daadwerkelijk behaald gaat worden, vanuit het oogpunt van versterking van natuur en biodiversiteit. In hoeverre is dit plan gedegen onderbouwd op basis van studies of positieve ervaringen in vergelijkbaar gebied? Kun je ons voorbeelden aangeven en evaluatie rapporten doorsturen?

Hondenbezitters zijn bezorgd over de confrontatie met begrazers, in het seizoen waarin Strengen toegankelijk is voor honden. Ook wandelaars voelen zich niet altijd prettig. Te verwachten valt dat de dieren zich regelmatig langs de paden zullen bevinden. Er is voor wandelaars niet of nauwelijks mogelijkheid om de dieren te ontwijken.

Het uitdunnen van de bomen en het verwijderen van diverse exoten in het westelijke deel van de Strengen juichen we toe. De aanleg van maar liefst 5 natte zones in het rietland is een drastische ingreep met grote impact op het grootste deel van dit gebied. De natuur in het gebied zal forse tijd nodig hebben om hier van te herstellen. Of het uiteindelijke effect positief voor natuur en biodiversiteit zal zijn, is niet te voorspellen. Waarom niet in eerste instantie bijvoorbeeld de twee natte zones rond het nieuwe laarzenpad aanleggen en vervolgens enkele jaren monitoren wat er gebeurt? Op deze wijze is ook referentiegebied beschikbaar om te monitoren wat er gebeurt. Daarmee wordt dit een interessant gebied om te volgen voor ecologen. Wij zien een reëel risico dat het gebied uiteindelijk onherstelbaar verslechtert. Wat zijn precies de biodiversiteits doelstellingen die beoogt zijn met de diepe natte zones? Ervaring in Boterhuispolder (Leiderdorp gedeelte) laat zien dat diepere plassen snel dichtgroeien met alleen Lisdodde en Riet.

Graag stellen we vanuit de Merenwijk een (expert)team samen om het gebied te monitoren en de gemeente te adviseren over stappen ten aanzien van beheer en begrazing. Zo’n team of een ander team kan ook werken aan klein onderhoud (zoals Werkgroep Agrarisch Natuurbeheer doet). Wij denken daarbij aan een team dat opereert vanuit bijvoorbeeld wijkvereniging of IVN, en dat ook een formele status krijgt vanuit de gemeente.

3. De Strengen: speelweide en hondenbeleid

Ronduit ongelukkig zijn wij met de voorgestelde aanpassing van het hondenbeleid op de Strengen. We pleiten nadrukkelijk voor handhaving van het huidige regime, waarin de Strengen gedurende broed- én badseizoen niet toegankelijk is voor honden. De speelweide wordt intensief bezocht en zeer gewaardeerd door inwoners van de Merenwijk en Leiden-Noord. Het bestaande recreatieve gebruik in de zomer combineert niet met een status als losloopgebied. In de walkanten broeden in het voorseizoen onder meer ijsvogels.

Waarom het bestaande losloopgebied in Kagerzoom moet worden uitgebreid in de periode maart-oktober is ons niet duidelijk. En ook niet in hoeverre dit de natuur en biodiversiteit op de Strengen zou versterken. Niet voor niks is De Strengen door de Teylingse gemeenteraad uitdrukkelijk aangewezen als gebied met bijzondere natuurwaarde. Nu het voetbalveld in de Broek- en Simontjespolder niet wordt uitgegraven, blijft hier volop gelegenheid voor hondenbezitters om hun hond de ruimte te geven.

De aanleg van een hek om de speelweide op de Strengen niet toegankelijk te maken voor begrazers dreigt het gebied te ontsieren. Gezien de omvang van vernielingen aan bomen en struiken om nachtelijke kampvuren aan te leggen, waarschuwen we bij een houten hek voor vandalisme. Een metalen hek zou echter nog veel ontsierender zijn in het bestaande landschap. Dan is een rand van duindoorns en/of snelgroeiend hakhout wellicht een betere wijze van afscheiding.

Vanuit bezoekers van het gebied is bij de enquete nadrukkelijk gevraagd om functionerende toiletvoorzieningen en verplaatsing van het toiletgebouw zodat een open uitzicht over het Joppe ontstaat. We vinden het jammer dat hier bij de plannen voor infrastructurele aanpassingen niet in voorzien is.

Het plan gaat niet in op bestaande overlast (vervuiling en geluid) en vandalisme.

4. Tengnagel

We zijn blij met de keuze voor blijvende begrazing door dieren op Tengnagel. Wel hebben we zorgen over de beschikbare hoeveelheid gras, zeker ook na aanleg van extra rietlanden. Op dit moment lijkt op Tengnagel al regelmatig sprake van (te) intensieve begrazing. Dit is mede door de ganzen. Belangrijk dat de ganzen voldoende gras houden.

Over de aanleg van rietlanden hebben we dezelfde zorg als op de Strengen. De getekende ingrepen zijn zeer grootschalig en ook hier valt de impact niet te voorzien. Waarom niet beginnen met maar één extra natte zone, wellicht verder uitlopend in de richting van de natuurvriendelijke oever aan de oostzijde. Het noordelijke deel van Tengnagel is van nature al vernat. In hoeverre zijn extra ingrepen hier nodig? Wel pleiten we voor meer variatie in begroeiing, maar in welke mate is dat haalbaar gezien de begrazing? In de gepresenteerde plannen missen we de voorgestelde zwaluwoever. Het vervallen van de uitkijktoren op de noordelijke punt vinden wij een verstandige keuze.

Ook hier stellen we een gefaseerde aanleg voor, met intensieve monitoring van de effecten. 

Tengnagel